De Kronkel - Frans Kappenburg

Relaas van een herinnering

52 jaar na de start van de nog steeds legendarische discotheque/popcentrum  de Kronkel valt het doek voor dit bijzondere gebouw. Direct naast de haven in de Ballumerbocht bouwde boer Bote Smid in de vijftiger jaren uit Nes een garnalendrogerij. Garnalen werden in de getijden haven aan de wal gebracht en tot veevoer gedroogd in de twee kappige schuur van rode bakstenen. In de zestiger jaren sloot de garnalendrogerij en werd het een winterstalling voor caravans en tenten.

In de zomer van 1967 was een vijftal vrienden uit Groningen op vakantie op Ameland. Dit was in de tijd van de Brom-Nozems en opkomst van het piratenschip radio Veronica. Maar er was om Ameland niet erg veel te beleven voor de huidige Baby Boomers. Tegenover de toren in Nes was de koffiebar van Johan Hengst en dat was het zo ongeveer. Dus ’s avonds met z’n allen naar het strand om daar fikkie stoken en om met een gitaar en een slechte wijn rondom kampvuur de puber uithangen.

Al snel werden we aangesproken door de politie en kregen we te horen dat een vuurtje stoken op het strand uit de boze was. In alle serieusheid, er moest eerst een vergunning worden aangevraagd, daar eerst de scheepvaart kon worden gewaarschuwd en deze wisten dit vuurtje geen vuurtoren was maar een verzetje van de jeugd en dat die schepen vooral op koers moesten blijven om een stranding te voorkomen. Hoe bedenkt je het! Maar het was dan ook in 1967. Wij vonden dit natuurlijk de grootse kolder en de volgende dag was er weer vuurtje. Met gierende banden kwam de politiejeep over de duinovergang en in de persoon van de opperwachtcommandant Kalverda werd er ingegrepen. De bandeloze jeugd werd tot de orde geroepen en het vuur moest worden gedoofd. Maar ook de jeugd van toen was behoorlijk mondig en ging als snel in discussie met de Opper-Wacht-Commandant. Deze vroeg zich af waarom wij zo ongehoorzaam waren? Wij gaven aan dat er op Ameland te weinig vertier was voor onze jeugd en dat we daarom dit soort dingen uitspookten. Kalverda vroeg wat we dan misten en al snel noemden we de naam van een popcentrum op Texel Sarasani genaamd. Tegenwoordig zou je zoiets een hotspot noemen, want iedereen in onze omgeving, ook al waren zelf nog nooit geweest, sprak er over.

Dus zoiets moest er dan ook maar op Ameland komen. Kalverda spitste zijn oren en suggereerde, waarom doen jullie dan niet zelf, hij wist ook nog wel een geschikte ruimte in de Ballumerbocht, de oude garnalendrogerij van Boter Smid. Twee vliegen in één klap, de Brom Nozems uit het dorp (er was inmiddels al een brommerverbod in de avonduren) en de jeugd lekker was ver weg uit de bewoonde wereld. De vijf vrienden gingen aan de slag en zaten de volgende dag al bij de burgemeester de heer Siderius. Als jonge broekjes vonden we dat natuurlijk erg interessant. De burgemeester zegde alle medewerking toe en over vergunningen werd niet gerept. Bote Smid was bereid de schuur zomers te verhuren, mits de caravan er ‘s winters maar weer in konden.

En toen gingen we aan de slag met ons jeugdhonk op Ameland.  De naam was snel gevonden, de Kronkel, de slinger in de zeedijk vonden wij wel van toepassing.

Maar toen kwam het. De studies aan de wal, ik werkte al, werden weer opgepakt en het gewone leven ging door, maar zodra we even tijd hadden bouwden we onze plannen en zagen we de mooiste visioenen. Maar hoe organiseer je nu dit alles, maar niets stond ons in de weg.

De één zou loodgieten, de ander zou de elektra voor zijn rekening nemen en er was ook nog wel een timmerman. Ook de muziek die er ter gehore zou moeten worden gebracht, werd uitvoerig besproken. Tegenwoordig noem je dat een ondernemingsplan, wij deden dat gewoon uit de losse hand.

Maar toen het voorjaar naderde en in de paasvakantie de opbouw gebeurde, wisten we nog niet hoe we dit alles gingen betalen. De begroting was enorm fl. 3.500,-  Toen het puntje bij paaltje kwam had iedereen wel iets gespaard van zijn zakgeld maar dat was bij lange na niet voldoende. Ik was toen al aan het werk als leerling-kok en had een klein buffertje. Mijn opa Frans de Wolf waar ik naar ben genoemd, wilde de rest wel voorschieten, maar ik bleef er wel zelf voor verantwoordelijk. Dus toen ik dacht bij mijzelf, als ik dan toch de risico’s loop, waarom doe ik het dan ook niet voor mijzelf?

De vrienden waren al lang blij en zo werd ik op mij achttiende ondernemer op Ameland. Het kostte mij nog wel een strijd met mijn vader, want hij was nog steeds verantwoordelijk voor zijn minderjarige zoon.

De vrienden bleven de vrienden en uiteindelijk opende de Kronkel in juni 1968 haar deuren.  Inmiddels weet ik dat een opening de nodige hectiek met zich mee brengt en dat was toen niet anders. Alles moet op het laatste moment nog even tot in de puntjes worden geregeld. Nog een kwastje hier en een kwastje daar, maar toen de bezoekers na de opening thuis kwamen hadden ze wel gekleurde knieën. De verf op de bar was nog niet droog!!!

De opzet van de Kronkel was vijf avonden discomuziek en twee avonden een live band. Voor de eerste avond hadden we ‘’de Veronica Drive Inn Show’’ geboekt. Breed aangekondigd hingen de pamfletten op de toen nog houten elektriciteits- palen en op de ramen van de lokale middenstanders. Echter een paar uur van te voren kregen we te horen, toen nog via een telefooncel, dat er iets mis was gegaan met de reservering van de boot. Hals over kop werd er een andere band gecharterd, een band die hun apparatuur ook zonder auto konden meebrengen. Uiteindelijk na een hoop stress stond er om acht uur een dijk van een orkest op het podium. Ik ben de naam vergeten. Het was een groot succes. Wij hadden geschat dat er hooguit 200 bezoekers in de Kronkel pasten, maar uiteindelijk verkochten we die avond meer dan 350 entreekaarten.

Euforie.  Al snel ging de frequentie van de live bands omhoog naar vier per week. Het seizoen was kort, hooguit negen weken waren we geopend dus we probeerde er alles uit te halen. De Kronkel was een groot succes.

In de vijf seizoenen dat het de Kronkel mijn bedrijf was, kwamen alle grote bands voorbij. Bezoekersaantallen tot achthonderd personen waren geen uitzondering.

Cuby met Herman Brood, de Golden Earrings (toen nog met een S), Shocking Blue en BZN, maar ook de Dizzy Man Band, het huisorkest van de Kronkel met de nog steeds vaak gedraaide hit ‘lets go to the beach together’ een hit geïnspireerd op Ameland.  Dit waren slechts een paar van de vermaarde artiesten die in de Kronkel furore maakten.                                               

En nu wordt dit pand waar dit allemaal plaatsvond gesloopt. De Kronkel het Popcentrum van weleer rest slechts een herinnering. In 2008, veertig jaar na de opening, heeft nog een geweldige reünie plaatsgevonden. De meeste deelgenoten van het eerste uur waren er aanwezig en Cuby en de BZN  waren nog even vermaard.

Door Frans Kappenburg